An interlocutory xray of Lagidigba by Yusuf Gemini

 

 

 

From an article published in The Guardian Newspaper on Saturday April 5, 2009 by Alloysius Nduka Duru titled Waist Bead among the Yoruba, it’s documented that ‘The Yorubas [sic] have developed the most varying and peculiar uses for the waist beads...that cuts [sic] across both material and spiritual aspects of the life of the people...they also have the capacity to produce the beads for varying purposes ranging from royalty, body adornment, deification and decoration’.

 

Ileke is the general name for all types of beads in Yoruba but the ones designed to be worn on the waists are called lagidigba. Lagidigba is made of big, thick and massive palm nut shells strung together and it usually includes bebe--- a pebble-like attachment at the centre. The etymology of the word ‘lagidigba’ dates back to ancient times when maidens and wives adorned their waists with it. While some did for chastity and its erotic appeal or power to provoke strong emotional desires or response from the menfolk, others did to control conception, ward off Abiku and prevent spiritual attacks. 

 

As a writer who isn’t oblivious of the abrasion of our local languages and Yoruba in particular among youth his age, one thing Gemini does is to deliberately explore the intricacies of the (Yoruba) culture with accurate application of proverbs, idioms, ancient tales and rhymes. The antecedent of this passion which began a long time ago with heavy importations and code-mixing between Yoruba and English in some of his poems like Eba-Odan, Abobaku, Magun, Totem, Moremi and Ori (apologies that the Yoruba words don’t have diacritics, I’m still practising my craft on unicodes) has prompted, from the nerves, a gargantuan tremor of a full-blown Yoruba poetry!!!!

 

Lagidigba, as the title portends, is a romantic poem that reveals the most intense and truest profession of the love Alabi, the poet persona feels for Abebi, a maiden in his village. These emotions reach the peak when he discovers that his fancy seems to have been captured by her alluring beauty and the eroticism of the lagidigba that adorns her waist. He becomes too overwhelmed that his thoughts burst open into chants--- on sighting her from a distance--- with rather unconscious prayers of good character that match-up to the extreme outward beauty of his beloved so that what he feels for her will not evaporate like the vapour of a hot soup. This singular act asserts reality in a way--- the reality of men wishing to pitch tents with ladies that seem to have it all: beauty and good manners. And being a potential lover of this black beauty, he doesn’t just delight so much in wooing her (Abebi) or using edifying words to describe how beautifully and wonderfully God (Eledumare) has made her or how he will never trade her for anything in this world, he also takes ‘extreme’ pride in calling himself her husband and relishes in self love with oriki: 

 

Emi n’Alabi oko Abeeebi

Omo o kan ilekun ko ni ile ja

Ajo u yo koko le nu

Emi l’omo aje le ti ko je ki to de pani

Awa ni iku lodo

Omo a to ku je un

Omo a taaa ye so ro

Oku ta gbe de oja ti o ta

L’omo araye da so fun to pe l’egun

Ogogo omo ba ku l’oyo o le jo

Ba ku loko ni n daa pon

Omo oku eko ijo lo akara

 

 

Apart from the romance we see between the characters: Alabi and Abebi, we also see romance extend to a display of ‘Negritudinal’ features which exhume the deepest attachments Gemini has for his roots by using verisimilitude to draw comparisons between nature, abstract ideas and events of years past to lift the imaginations of his listeners and shape their perception about the richness of Yoruba culture. As defined by one of its champions, Leopold Sedar Senghor, in an article that was first published in 1973, titled The Concept of Negritude in the Poetry of Leopold Sedar Senghor, by Sylvia Washington Ba, Negritude is ‘the sum of the cultural values of the black world as they are expressed in the life, the institutions, and the works of black men’:

 

Abeebi, 

Iwo omo pe ko si iyi f’aja ti o le yin

B’o sin ba ja, oun a si di opa

Iwo o n se o ni jogbo bi ti panshaga,

Abi o gbo pe oni jogbo ni n sin ilu, ilu o sin onijogbo

Won ni ka to ri erin o di gbo

Ka to ri afon, o d’odon

Emi wa ti ri Abeebi, emi mo tun wa re gbo

Lojo t’opo ye ni ile jogbo, 

Gbogbo aye n de be lo ki won

Ikele ni kan lo ku ti o lo ki won

Ikele ojo na l’Abebi

Ewo osa, aso pupa ibo ku de sa re,

Ewo osa, mundia ati wo re poli

Ko ro so soke, ko wewu so ri

Oun re gboyan ki ri

Ojo na l’esu gbe lo yan lo fi sa ya.

 

Being a master at his craft, he uses hypohora to lessen the burden sheer rhetorical questions would have placed on his listeners by providing answers to his own questions: anaphora, refrain (repetition) and different tone marks (sorry if you don’t see them, still trying my hands on unicodes) like ‘…ijakan ijakan...’, ‘Ewo osa...’, ‘Ibaadi aran yo lo ke re o gun rege...’, ‘Alabebi ife ayomi janto...’, ‘b’abata se kere kere dodo, B’omi lo t’ao r’ese omi, b’okunkun t’ao r’ese okunkun...’and ‘Jankulobo’ to achieve special effects just like it’s done in English. He also employs the language of persuasion heightened by enjambment, blank verse and metaphorical expressions to sustain his muse:

 

‘Ikele ojo na l’Abebi...’

 

‘Iwo la sin to araba tin be larin orofo

Afinju eye tin je ngbangba bi oba...’

 

‘Iwo o n se o ni jogbo bi ti panshaga...’

 

Most times, when poets themselves are characters in their own poems, they maintain a pattern of identity which their readers flow along with but here in Lagidigba, Gemini chooses to add a twist to his by switching from his ficticious name-- Alabi-- to his real name--- Yusuf Balogun Gemini and gives it so much coloration that leads his listeners to his hometown, his genealogy and one cannot but wonder if it all begins and ends with his place of birth:

 

B’oba ni tani n soro,

Emi l’omo olalomi,

Emi iyero okin omo lofa mo so

Ab’isu j’oruko, ijakadi l’oloun t’ofa

IJakan ijakan ti won ja lofa lojosi

Osoju gboro ninu oko

Osujo ebe oun ala

Iba soju oloko iba la won

Emi lomo lanre bu re

Ikan ogbodo ju kan

Bi kan ba ju kan ni le olofa mojo

Ogun ni n da si’le baba won

 

Ofa ooo, aye’le Ofa

Iye ro okin omo abi lofa ni’le Olalomi

Olalomi omo abi l’Ofa ni lu alomo

Dunku dunku se re geru geru loriki alomo

Ofa ooo, aiye’le Ofa

Bi mo ba w’aye ni’gba egbeje,

Mba wa ni’gba egbefa,

Olalomi baba mi ni o tun mi bi

Iyero okin baba mi ni o tun mi bi

Emi ni Yusuf omo Balogun t’oun pe ni Gemini

 

 

You definitely will agree with me at this juncture that the in-depth understanding of one’s style and the unconscious, I mean unconscious application of the techniques that make poetry really enjoyable conjugate, most times, the bespoke of a writer. Of a truth, one can boldly say that Gemini, in his nature, usually casts a spell of beautiful words on his audience to demystify the complexities of compression by extensively using the imagery of relative instances to appeal to emotions and project thought-provoking ideas into his audience thereby swaying their attention from the beginning to the end. 

 

 

 Below is also the transcription of the audio

 

 

Ibaadi aran yo lo ke re o gun rege        

Kori inu egbin ko ma ba to de je          

Edumare jo’ jogun iwa fun               

Ibaadi aran yo lo ke re o gun rege         

Alabebi ife ayomi janto                 

Alabebi ife ayo mi gun re ge             

Kori inu re o ma ma ba to de je           

Ko le ri nu bi sun bi wa le                

 

Alabebi ife ayomi janto

Abebi mi owon

Okin ni o omo lo ja eye

M o wo gbo titi ko si eye bi okin

Eledua oba lo da labalaba wi pe 

ko ma fododo se bugbe

O hun Eledua lo to ri enu se eso owo 

Ohun Eledua lo fi ikarahun se ile igbin

Be igbin mi o ni rajo la yi mu ikarahun e lowo

Ase da o ma ma se o

To gbon omi ife owuro si inu koko bi yinyin

 

Abeeebi,

Ako aja lo la, abo ara ni ile osupa

Aya bi ileke, aya bi’de

Ori re ni n daa de owo,

Orun re ni n se gida ileke

Aya eni o se di be be re ka fi ileke si di aya elomiran

Emi n’Alabi oko Abeeebi

Omo o kan ilekun ko ni ile ja

Ajo u yo koko le nu

Emi l’omo aje le ti ko je ki to de pani

Awa ni iku lodo

Omo a to ku je un

Omo a taaa ye so ro

Oku ta gbe de oja ti o ta

L’omo araye da so fun to pe l’egun

Ogogo omo ba ku l’oyo o le jo

Ba ku loko ni n daa pon

Omo oku eko ijo lo akara

 

Abeebi,

Eye po lo ko ka to f’okin joba

Sebi’ka la’fo’ka si, a si ma fi lagidigba si bebedi

Bo mo alakowe ba’fo’ka s’owo, 

Emi asi ku ba Abeebi to fi ileke si bebe lo.

Ileke Abeebi lowo mi kan leni n wa re le oba

Iwo la sin to araba tin be larin orofo

Afinju eye tin je ngbangba bi oba

B’o ti e l’owo eyo no bi ti panshaga,
To si ni ara alaranbara bi ti panshaga,

Mo se bi kokoro alate ti re to un tate ni

 

Abeebi, 

Iwo omo pe ko si iyi f’aja ti o le yin

B’o sin ba ja, oun a si di opa

Iwo o n se o ni jogbo bi ti panshaga,

Abi o gbo pe oni jogbo ni n sin ilu, ilu o sin onijogbo

Won ni ka to ri erin o di gbo

Ka to ri afon, o d’odon

Emi wa ti ri Abeebi, emi mo tun wa re gbo

Lojo t’opo ye ni ile jogbo, 

Gbogbo aye n de be lo ki won

Ikele ni kan lo ku ti o lo ki won

Ikele ojo na l’Abebi

Ewo osa, aso pupa ibo ku de sa re,

Ewo osa, mundia ati wo re poli

Ko ro so soke, ko wewu so ri

Oun re gboyan ki ri

Ojo na l’esu gbe lo yan lo fi sa ya.

 

Abeebi,

Agogo ni baba re, gboro ki f’omo re b’ikete

Bi na ba se were gun le, b’abata se kere kere dodo

B’omi lo t’ao r’ese omi, b’okunkun t’ao r’ese okunkun

Bin b’ati ri Abeebi me, abu se bu se

K’ni iyi obirin to le wa ti o ni wa?

K’ni iyi aja ti o lerigi?

K’i ni iyi koko to ti run ni’sale?

Se bi eja ki bi nu omi ko rin ni’le?

Akerengbe ogbodo b’inu oguro

Iran igbin o le gba gbe ikarahun

Iran oni sango o je gba gbe bata

Emi Alabi o je gba gbe Abebi.

Sun mo mi, ka we ninu agbalagbalubu ife

B’ariwa o gbodo se bo, ipako ogbo suti

B’o hun elewon ko si mi agabja

Egungun ti wa fe jo, alaso t’wa fe woran

Ojo esin fe ro, eja awo eni ti o ka wo mori gbeyin

Jankulubo ileke ja t’owu t’owu 

Jankulubo... 

 

B’oba ni tani n soro,

Emi l’omo olalomi,

Emi iyero okin omo lofa mo so

Ab’isu j’oruko, ijakadi l’oloun t’ofa

IJakan ijakan ti won ja lofa lojosi

Osoju gboro ninu oko

Osujo ebe oun ala

Iba soju oloko iba la won

Emi lomo lanre bu re

Ikan ogbodo ju kan

Bi kan ba ju kan ni le olofa mojo

Ogun ni n da si’le baba won

 

Ofa ooo, aye’le Ofa

Iye ro okin omo abi lofa ni’le Olalomi

Olalomi omo abi l’Ofa ni lu alomo

Dunku dunku se re geru geru loriki alomo

Ofa ooo, aiye’le Ofa

Bi mo ba w’aye ni’gba egbeje,

Mba wa ni’gba egbefa,

Olalomi baba mi ni o tun mi bi

Iyero okin baba mi ni o tun mi bi

Emi ni Yusuf omo Balogun t’oun pe ni Gemini